NMBS wil rol van ruggengraat openbaar vervoer ten volle blijven spelen en vraagt daarom toekenning opdracht van openbare dienst voor 10 jaar
Treinverkeer heeft nood aan gefinancierde investeringsplannen op lange termijn
.jpg)
Sophie Dutordoir en Olivier Henin, respectievelijk CEO en CFO van NMBS, hebben op woensdag 8 juli in de parlementaire commissie Mobiliteit een stand van zaken gegeven over de manier waarop NMBS de COVID-19 crisis heeft beheerd en blijft beheren teneinde een treindienst te verzekeren die altijd is blijven doorlopen, en dat in de best mogelijke omstandigheden op het vlak van gezondheid. Ze hebben de volledige impact van de COVID crisis op de werking en de financiën van de onderneming besproken. Daarbij hebben ze ook hun vragen aan het adres van de overheid herhaald, die meer dan ooit essentieel zijn voor de toekomst van de onderneming en de opdracht van openbare dienst.
NMBS heeft haar taak als ruggengraat van het openbaar vervoer tijdens de COVID-19 crisis met succes ten volle gespeeld, ten bate van de economie van het land en de essentiële verplaatsingen. De spooroperator is bij de start van de inperkingsmaatregelen in maart zeer snel overgeschakeld op een Treindienst van Nationaal Belang om begin mei al even snel een vrijwel volledige treindienst herop te starten.
NMBS blijft die opdracht verder uitvoeren, met de nadruk op een maximaal treinaanbod (in tegenstelling tot andere landen) opdat de reizigers in veilige omstandigheden hun treinreis kunnen afleggen. NMBS kon daarbij rekenen op het enthousiasme en flexibiliteit van haar medewerkers waarvan het absenteïsme ten tijde van de gezondheidscrisis zeer snel tot op een normaal niveau is hersteld.
De COVID-19 crisis heeft tegelijk het belang van een continuïteit van de dienstverlening en een veilig en doeltreffend transport benadrukt. Net om de continuïteit van de dienstverlening te bewaren pleit NMBS er opnieuw en nadrukkelijk voor om in het kader van de liberalisering van het reizigersverkeer de opdracht van openbare dienst voor 10 jaar aan NMBS – die als historische operator kan buigen op grondige kennis en ervaring - toe te vertrouwen, en dat voor het ganse netwerk.
Voorbeelden uit het buitenland hebben al aangegeven dat de liberalisering van het netwerk een zekere fragiliteit met zich meebrengt.
Belang van lange termijnvisie en -investeringen
Het uitvoeren van die opdracht van openbare dienst vereist niet enkel een ambitieuze en gedeelde mobiliteitsvisie, maar tevens investerings- en financieringsplannen op lange termijn voor de verdere uitbouw van comfortabele onthaalinfrastructuur, digitalisering, treinmaterieel en performante onderhoudsprocessen.
NMBS heeft de afgelopen jaren, ondersteund door de groei van het aantal reizigers en haar inspanningen om de kosten onder controle te houden, een gezond financieel resultaat geboekt, waardoor niet alleen de economische schuld verder werd afgebouwd maar ook vanuit eigen middelen geïnvesteerd kon worden in de uitbouw van de dienstverlening aan haar reizigers.
NMBS heeft haar treinaanbod weliswaar zeer snel op een quasi-normaal niveau hersteld, maar het aantal reizigers, en dus inkomsten, ligt nog steeds fors onder het niveau van voor de crisis en zal naar verwachting niet snel volledig herstellen. Dat betekent dat NMBS in 2020 naar schatting een operationeel verlies (recurrente cash EBITDA) van 290 miljoen EUR zal boeken, in plaats van de oorspronkelijk verwachte winst van 108 miljoen EUR. In totaal komt dit neer op een verwacht verlies ten belope van 398 miljoen EUR. Daarnaast onderhandelt NMBS ook met de federale overheid over de financiële compensatie van de maatregel gekoppeld aan de verspreiding van de gratis vervoersbewijzen aan de bevolking (kost en minderinkomsten geschat op 110 miljoen euro).
Gezien de verwachte structurele economische en gezondheidsimpact op het gedrag van onze reizigers (twee dagen telewerk per week wordt bijvoorbeeld nieuwe norm) zullen de resultaten de volgende jaren naar verwachting gevoelig onder druk blijven staan. NMBS zal alle maatregelen nemen om het vertrouwen van haar klanten in de veiligheid van het openbaar vervoer te bestendigen of te herstellen.
De crisis zet ook druk op de financiering van de investeringen in de verdere uitbouw van de dienstverlening. Het investeringsplan 2020-2030 had investeringen geïdentificeerd voor een bedrag van 8,26 miljard EUR, waarvan het overgrote deel door verwachte investeringsdotaties werd gedekt. Gegeven een constant niveau van investeringsdotaties, diende NMBS in dat geval nog een financieringstekort van 1,19 miljard EUR te dekken. Op basis van de productiviteitsinspanningen en het stijgend aantal reizigers had NMBS begroot in totaal 839 miljoen EUR uit haar verwachte operationele winsten opzij te kunnen zetten, om die financieringsbehoefte voor een groot deel te dekken. In dat geval diende nog 351 miljoen EUR gevonden te worden. Gezien de structurele impact van de COVID-crisis op de verwachte reizigersaantallen en -inkomsten, is die hypothese echter niet langer realistisch. Het verwachte investeringstekort zou dus, bij afwezigheid van een financiering op basis van het operationele overschot, 1,19 miljard EUR bedragen.
Deze context vereist meer dan ooit een duidelijke en gedeelde visie op mobiliteit, alsook visibiliteit op lange termijn op de nodige – volledig gefinancierde – investeringsplannen om die visie te bewerkstelligen.
Bart Crols