NMBS wil reizigers zo snel mogelijk terugwinnen na coronacrisis
25 maart 2022
- Negatief financieel resultaat in 2021 – ook overgangsjaar 2022 wordt nog moeilijk
- Net zoals in buurlanden blijft een belangrijke financiële compensatie van de overheid tijdens overbruggingsperiode cruciaal voor de uitoefening van de opdracht van openbare dienst
- Sterk vertrouwen in de terugkeer van reizigers
Dankzij de inzet van haar medewerkers en een maximaal treinaanbod slaagde NMBS er in 2021 in de reizigers op een sanitair veilige en duurzame manier te vervoeren. Afgelopen jaar bedroeg de omzet uit de nationale verkoop van vervoerbewijzen 0,5 miljard EUR, of 37% minder dan in 2019. NMBS heeft in 2021 171,8 miljoen reizigers aan boord van haar treinen ontvangen, 6,6% minder dan in 2020 en 32,2% minder dan in 2019, voor de covid-pandemie.
Om haar opdracht van openbare dienst te blijven verzekeren, kreeg NMBS een overheidscompensatie ten belope van ongeveer 300 miljoen EUR. Deze overheidssteun, gekoppeld aan interne besparingsmaatregelen, konden het operationeel verlies beperken tot 98 miljoen EUR. Zonder deze compensatie was het operationele verlies uitgekomen op meer dan 400 miljoen EUR.
NMBS kijkt echter met vertrouwen naar de toekomst en verwacht tegen 2024 opnieuw te kunnen aansluiten met het aantal reizigers van voor de coronacrisis, en vanaf 2023 opnieuw het aantal vrijetijdsreizigers van 2019 te bereiken.
Sophie Dutordoir, CEO NMBS: “We staan klaar om meer reizigers te verwelkomen. Dat is trouwens ook de geest van het openbaredienstcontract 2023-2032 dat NMBS thans onderhandelt met haar voogdijoverheid. De trein speelt een sleutelrol in de dagelijkse woon-werk- en woon-schoolverplaatsingen en vrijetijdsverplaatsingen, én kan een bijzondere bijdrage leveren voor het behalen van de Belgische klimaatdoelstellingen. Want elke reiziger die voor de trein kiest in plaats van voor de auto, draagt onmiddellijk bij aan de vermindering van de CO2-uitstoot. Onze ambitie is om zo vlug mogelijk meer reizigers in de trein te ontvangen dan voor de crisis. In 2021 zijn daartoe belangrijke stappen gezet met een nieuwe uitbreiding van het aanbod en de inzet van nieuwe comfortabele treinen.”
Forse en gerichte investeringen in nieuw treinmaterieel, de verdere omvorming van de stations tot multimodale, integraal toegankelijke knooppunten, de uitbreiding en aanpassing van het vervoersaanbod en een doorgedreven digitalisering van de realtime informatie en van de verkoopkanalen moeten niet alleen de bestaande klanten doen terugkeren, maar ook extra nieuwe klanten aantrekken: horizon 2032 rekent NMBS op 40% meer vrijetijdsreizigers en 25% meer woon-werkabonnees.
NMBS wil de trein – als veilig, duurzaam en comfortabel vervoermiddel bij uitstek - nadrukkelijk op de kaart zetten om de klimaatdoelstellingen te helpen halen en de noodzakelijke modal shift waar te maken.
Het aantal vrijetijdsreizigers lag tijdens sommige weekends in 2021 al boven het niveau van 2019: kortom, wanneer de maatregelen het mogelijk maken, komt de klant terug, en dat schept vertrouwen.
De impact van de coronacrisis was door het verplichte thuiswerk vooral voelbaar op weekdagen, en steeds nauw verbonden met een verstrenging of versoepeling van de covid-maatregelen. Op dit moment bedraagt het aantal reizigers opnieuw zo’n 80 procent van het aantal van voor de coronacrisis (ter vergelijking met iets meer dan 60% eind 2021). Telewerk wordt overigens de nieuwe standaard. NMBS lanceert daarom in de loop van 2022 flexibele abonnementen om daarop in te spelen en telewerkers een op maat gesneden aantrekkelijke vervoersoplossing aan te bieden.
Financiële resultaten onder druk
Met 171,8 miljoen treinreizigers bleef het aantal reizigers in 2021 met een daling van 32,2% onder het recordniveau van voor de coronacrisis (253,4 miljoen in 2019). Tegelijk werd het treinaanbod op expliciete vraag van de regering maximaal behouden om de reizigers zo goed mogelijk te kunnen spreiden.
Het recurrente operationele verlies bedroeg daardoor 401,9 miljoen EUR in 2021, waarvan 303,8 miljoen EUR gecompenseerd werd door de federale overheid: het uiteindelijke operationele verliescijfer bedroeg 98,1 miljoen EUR. De financiële impact wordt nog duidelijker indien wordt vergeleken met de verwachte winst van 123 miljoen EUR die in de pre-COVID meerjarige vooruitzichten werd vooropgezet voor 2021.
De economische schuld eind 2021 bedroeg 2,314 miljard EUR.
Investeringen in mensen en middelen
NMBS investeerde in 2021 bijna 700 miljoen EUR in een verbetering van de dienstverlening aan de klant, waarvan 310,4 miljoen EUR in de verdere uitbreiding van de vloot met moderne en comfortabele M7-dubbeldeksrijtuigen. 146,6 miljoen EUR werd geïnvesteerd in de verbetering van het onthaal van de reizigers in haar stations. Het gaat daarbij niet enkel om de gekende grote stationsprojecten (Gent, Mechelen, Namen, Bergen of Kortrijk), maar ook om tien stations die bijkomend integraal toegankelijk werden gemaakt (waaronder Aalter en Zwijndrecht, alsook Barvaux en Marche-en-Famenne). Ook het aantal fiets- en autoparkeerplaatsen werd verder uitgebreid.
Om haar ambities te verwezenlijken heeft NMBS in 2021 ook alles in het werk gesteld om massaal aan te werven. Zo wierf NMBS in 2021 1.200 nieuwe medewerkers aan. In 2022 mikt de onderneming op 1.300 nieuwe aanwervingen.
Perspectieven 2022
Ook 2022 zal op financieel vlak naar verwachting nog een moeilijk jaar worden. Naast de impact van het verplichte telewerken tot 18 februari, wegen de forse inflatie en de piekende energiekosten zwaar door op de financiële rekeningen van NMBS, die de belangrijkste elektriciteitsconsument van het land is.
Naar analogie met de beslissingen in de ons omringende landen, heeft NMBS dringend nood aan een beslissing van de overheid met betrekking tot de gevraagde compensatie voor de goede uitvoering van haar opdracht van openbare dienst. Dit was reeds het geval in 2020 en 2021 en is ook dit jaar nodig om een geschat operationeel verlies van meer dan 200 miljoen EUR (ingevolge onder meer een impact van zo’n 80 miljoen EUR door de gestegen energiekosten en meer dan 60 miljoen EUR als gevolg van de loonindexering) te dekken.
In 2021 nam de regering een belangrijke beslissing om van NMBS voor tien jaar de enige operator te maken voor het nationaal reizigersverkeer per spoor belast met de openbare dienst. Op 26 november publiceerde de overheid in het Publicatieblad van de EU de intentie van de regering om het openbaredienstcontract rechtstreeks te gunnen aan NMBS. De ambitie van de voogdijoverheid en NMBS is om het nieuwe Contract van Openbare Dienst voor de periode 2023-2032, met de nodige bijhorende financiële middelen in functie van de ambities, voor eind dit jaar af te sluiten.
